Op 8 maart is het zover: de St. Nicolaaskerk, nu een basiliek, wordt dan officieel een kathedraal. Vroeger was men daar niet zo blij mee. Nu wel, zegt pastoor Eric Fennes.

Nee, de Sint Nicolaas wordt niet de belangrijkste kathedraal van het Bisdom Haarlem-Amsterdam (de toevoeging Amsterdam kwam er pas later bij) want dat blijft de Sint Bavo in Haarlem. De titel kathedraal, als je het zo mag noemen, is een geschenk van de hoogste baas van de katholieke kerk vanwege het 750-jarige bestaan van Amsterdam.

Amsterdam is natuurlijk eeuwenlang een katholieke stad geweest maar daar kwam op 26 mei 1578 een abrupt einde aan: de Alteratie. Letterlijk van de ene op de andere dag werden alle katholieke kerken protestants. Alle kloosters en kapellen kwamen ook in handen van de protestanten die alle katholieke leidslieden en het katholieke gemeentebestuur per boot afvoerden uit Amsterdam.

Vanzelfsprekend bleven er na de Alteratie nog genoeg katholieken over in de stad, en na verloop van tijd keerden de rooms-katholieke pastoors terug naar Amsterdam om de mis op te dragen in tientallen schuilkerken. Een van de mooiste schuilkerken die is overgebleven is natuurlijk Ons’ Lieve Heer op Solder aan de Oudezijds Voorburgwal.

Nadat het de katholieken, volgens een volkstelling uit 1848 een kwart van de bevolking, in 1795 weer was toegestaan hun godsdienst openlijk te belijden werd er nagedacht over nieuwe kerkgebouwen. De realisatie kreeg echter pas zijn beslag na het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie in 1853.

Rome

De Sint Nicolaaskerk aan de Prins Hendrikkade werd ontworpen door Adriaan Bleijs, die zijn eerste architectonische kennis opdeed bij de legendarische Pierre Cuypers, bekend van Rijksmuseum en Centraal Station. Op 7 februari 1887 werd het godshuis gewijd met een mis van de aartsbisschop van Utrecht -de bisschop van Haarlem was ziek.

Overigens werd al voor de bouw van de Sint Nicolaas gesproken over een bisschopszetel en een kathedraal in Amsterdam. Die zou aan de Nieuwmarkt komen. Er was zelfs al grond voor gekocht. Het hele verhaal ging echter om tal van redenen niet door en de bisschopszetel bleef in Haarlem.

Onder de kerkgangers van de Sint Nicolaas bevinden zich niet alleen armen en nooddruftigen maar ook de familie Brenninkmeijer. Inderdaad, bekend van C&A en één van de rijkste families van Nederland en al een eeuw één van de grootste private financiers van de rooms-katholieke kerk. Voorstelbaar dus dat deze familie ook een financiële bijdrage heeft geleverd aan de renovatie van de Sint Nicolaas in 1999.

Tot slot is de vraag gerechtvaardigd of de parochianen van de Sint Nicolaas eigenlijk wel zit te wachten op de status van kathedraal. In de buurtkrant d’ Oude Binnenstad van oktober 2010 werd daarover gezegd: ‘Niet alle parochianen hebben evenveel op met het gezag in Rome, hetgeen wellicht kan worden verklaard vanuit de voorbije periode van zelfredzaamheid. Juist omdat de parochianen zo hard hebben gevochten voor behoud van het kerkgebouw zonder noemenswaardige steun vanuit de katholieke kerk, bestaat geen grote bereidheid om volledig in de pas te gaan lopen met het Vaticaan.’ Diaken Eugène Brussee voegt daar nog letterlijk aan toe: “De parochie zal zich niet verzetten tegen een eventuele aanwijzing als kathedraal, maar het zelf op de agenda zetten is niet aan de orde.”

Pastoor Eric Fennis van de Sint Nicolaaskerk anno 2025: “Dat was vijftien jaar geleden. Nu is een andere tijd. We hebben er totaal geen moeite mee dat we een kathedraal worden. De angst voor bemoeienis uit Rome is ongegrond. Dat was toen eigenlijk ook al zo. Alsof ze zich daar met zo’n piepkleine parochie zouden bezighouden.”

Willem Oosterbeek, Wallenbewoner, doet in vijfhonderd woorden regelmatig verslag van het dagelijks leven vanuit de beroemdste buurt van Nederland.