Sinds dit najaar staat er een nieuwe dominee op de kansel van de Oude Kerk: Jessa van der Vaart (42). Ze is de eerste vrouwelijke voorganger van deze gemeente, maar dat is volgens haar toeval. ‘Er zijn binnen de PKN veel vrouwelijke dominees. Er is geen sprake van beleid. Het had ook een man kunnen zijn. Het is dus echt een non-issue.’

Voordat ze bij de Oude Kerk terechtkwam was Van der Vaart voorganger van Vrijburg, een kerkgemeenschap in Amsterdam-Zuid bestaande uit Vrijzinnige Protestanten en Remonstranten. De nieuwe voorganger groeide op in een kunstzinnig gezin. Haar vader was keramist en docent aan de Rietveld Academie; haar moeder schildert. Van der Vaart’s weg lag echter elders: ‘Mijn vader zei altijd: “Er is meer nodig dan talent. Leuk tekenen alleen is niet genoeg.”’

Ze ging Nederlands studeren – ze hield en houdt van lezen en schrijven – maar ze mistte na een paar jaar de verdieping en hoewel ze uit een onkerkelijk nest komt, koos ze voor theologie. ‘Maar het had ook filosofie kunnen zijn. Waar het me om ging was de mogelijkheid tot reflectie op de mens en de wereld en dat vond ik bij theologie. Wat je niet kent is fascinerend. Bovendien maakt het deel uit van onze cultuur.’

Dat ze niet-kerkelijk is opgevoed heeft volgens haar zowel voor- als nadelen. ‘Het voordeel is dat ik niet belast ben, ik heb nooit het benauwende gevoeld van het geloof gehad en ik heb ook geen last van kinderbijbelplaatjes. Het nadeel is weer dat ik niet altijd alles even goed aanvoelde. Er zijn binnen het geloof heel gevoelige kwesties, maar het duurde even voordat ik daar een goede neus had ontwikkeld.’

Dubbel

Natuurlijk vindt ze het fantastisch nu voorganger te mogen zijn van de Oude Kerk. ‘Het is een bijzondere plek. Het is niet alleen de oudste kerk, maar ook het oudste gebouw van Amsterdam. Het is verweven met de geschiedenis van de stad. Het lijkt wel of je dat voelt als je door de kerk loopt.’

Ze vindt het bijzonder dat er nog altijd een kerkgemeente is, midden in de stad, midden in deze buurt. ‘Dat er nog altijd kerkdiensten worden gehouden voor een gemeente die zo divers is. Sommige kerkgangers komen pas sinds kort, anderen al vijftig jaar; er zijn zeer betrokken en minder betrokken leden; jongeren en ouderen; mensen die ver wonen, zelfs buiten de stad en buurtbewoners.’

Ook wil ze contacten leggen in de buurt. ‘Ik ben hier nog maar een paar weken en weet nog lang niet wat er allemaal speelt. Maar als predikant van de Oude Kerkgemeente wil ik openstaan voor de buurt.’ Hoe ze die buurt zou willen omschrijven? ‘Ik heb er een dubbel gevoel over. Enerzijds is het spannend. De vrijheid die je hier vindt, vind je nergens anders. Anderzijds zijn er ook negatieve aspecten: de Wallen als Disneyland. En het pretpark maskeert ook de onvrijheid, de slavernij in de prostitutie.’

Van der Vaart kan zich niet voorstellen dat de kerk zich afzijdig houdt van de buurt. ‘Dat geldt overigens voor elke buurt waar je als kerk actief bent. Het is niet de bedoeling dat de kerk een geïsoleerd instituut is. Maar laat ik me eerst eens in deze buurt die zoveel kanten heeft verdiepen.’
Kerst staat nu voor de deur. Daarom wordt de Uitkijkpost gesloten. In het vroege voorjaar zal er opnieuw worden bericht vanuit de beroemdste buurt van Nederland.