Dit is de meest religieuze buurt van heel Amsterdam, zeg ik wel eens tegen gasten die hier op bezoek komen. Meestal kijken ze me dan glazig aan en schieten vervolgens in de lach. ‘De meest religieuze buurt?

Het leukste beginpunt om dat te illustreren is op de laatste brug over de Amstel. Van daar is al te zien dat dit een buurt is waar de Allerhoogste in veel soorten en maten wordt vereerd. Vlak onder de hanenbalken van Prins Hendrikkade 49-51 is in duidelijke letters te lezen: “God roept u”. Ook in het Engels. Maar daar is het niet God die ons roept, maar Jezus die ons liefheeft. “Jesus loves you”. Wie vanaf dat punt zijn hoofd naar rechts draait ziet de toren van de Oude Kerk. Wie naar links buigt ziet de machtige St. Nicolaaskerk.

En dat is nog maar het begin van de religieusiteit in de oude binnenstad waar ooit negentien kloosters stonden die zo’n twintig procent van het grondoppervlak binnen de stadsmuren in beslag namen. De meesten stonden aan de Stille Zijde, het gebied tussen Oudezijds Achterburgwal en Kloveniersburgwal en het zuidelijke deel van de Wallen tussen Amstel en Oudezijds Achterburgwal.

Daar zijn nog her en der sporen van te vinden en duiken namen op als Gebed zonder End, Bethaniënstraat, Agnietenkapel, Monnikenstraat.

Maar de Roomse reuring was na 1578 – het belangrijkste jaartal uit de Amsterdamse geschiedenis – al snel verleden tijd. Toen werd de stad letterlijk van de ene op de andere dag protestants. Al een paar dagen na die protestantse coup werd de eerste gereformeerde eredienst gehouden in de Oude Kerk: “Het misbruik in godes kerk allengskens ingebracht, is hier weer afgedaan in het jaar zeventig en acht”. En dat is er nog altijd te lezen.

Spiritualiteit

Tegenwoordig zijn de scherpe kantjes er wel vanaf en staat het godshuis elke zondag open ‘voor mensen van alle soorten en maten, geuren en kleuren’ onder leiding van dominee Jessa van der Vaart. In een niet zo ver verleden konden daar tijdens de eredienst weer rooms-kathieke nonnen worden aangetroffen: de zusters Augustinessen van St. Monica van de Warmoesstraat uit het daar gevestigde klooster Maria’s Bezoek.

Maar er is natuurlijk veel meer religie op de Wallen, teveel om op te noemen. Een greep. Denk bijvoorbeeld aan de Communautaire Gemeenschap Oudezijds 100, de buren van Casa Rosso, of het leger des Heils met wel drie vestigingen in de buurt. Of de Cleft met hun actie: “Bidden helpt”.

De katholieken zijn na een verbanning van jaren in Ons’ Lieve Heer op Solder weer terug en hun basiliek schittert aan wat eens het waterfront van de stad was. Opnieuw is het godshuis genoemd naar Sint Nicolaas, de beschermheilige van deze stad. En van de prostituees, zeelieden en kinderen. Een curieuze combinatie.

Er is nog meer zoals de Waalse kerk, waar in het Frans wordt gepreekt en waar een heethoofdige bakkersknecht ooit de dominee probeerde om te leggen. Of de St. Olofskapel die tegenwoordig wordt gebruikt voor congressen en waar boven de deur nog altijd de woorden prijken: Spes Altera Vitae: Hoop op een ander leven.

En natuurlijk: de boeddhistische tempel op de Zeedijk waar één van de boeddhistische nonnen me ooit toefluisterde: ‘Spiritualiteit is niet aan plaats gebonden, maar komt uit jezelf. Het maakt niet uit waar je bent. Ik hoop dat de junkies en prostituees het licht zien. Dat betekent niet dat ik vind dat ze per se boeddhistisch moeten worden, maar wel dat ik hoop dat ze niet langer vluchten in drugs en prostitutie.’

Dit is de laatste Uitkijkpost van het jaar. In januari 2022 zijn we weer terug.

Willem Oosterbeek, Wallenbewoner, doet in vijfhonderd woorden regelmatig verslag van het dagelijks leven vanuit de beroemdste buurt van Nederland.