Uitkijkpost de Wallen (183): 2000 jaar voor Christus

Soms vraag je je serieus af wat mensen begrijpen van deze buurt, van deze stad. Ik ben bang dat het geregeld vrij weinig is.

Ooit hoorde ik het verhaal dat er mensen rondlopen in Nederland die denken dat Hitler in Vietnam vocht. Het is ongetwijfeld overdreven. Alhoewel? Ik zou er mijn hand niet voor in het vuur willen steken.

Wat hardere gegevens komen uit een onderzoek van de Volkskrant, het Historisch Nieuwsblad en het tv-programma Andere Tijden van twee maanden geleden. Daaruit bleek dat Nederlanders maar weinig afweten van onze vaderlandse geschiedenis. Gemiddelde score een 5+. Uit een eerder onderzoek in 2008 bleek onder andere dat de helft van de ondervraagden geen idee had welke eeuw wordt bedoeld als we het over de Gouden Eeuw hebben.

Nog bedroevender was het onderzoek dat het Historisch Weekblad in 2003 publiceerde. Op Nederlandse markten verspreid over het hele land werden de bezoekers een aantal simpele vragen voorgelegd. De algehele score: een 4. Volgens een respondent begon de Eerste Wereld Oorlog in 1550. En wie Bonifatius was? Een Fries stamhoofd. Een ander zei dat hij hier was om vakantie te vieren. Wie de ouders van Juliana waren? Nee, Claus en Diana is toch echt een fout antwoord.

Vincent van Gogh, Piet Mondriaan, Rembrandt van Rijn en Jeroen Bosch moesten in de juiste volgorde worden gezet. Dat lukt natuurlijk niet zo goed als je nog nooit hebt gehoord van Piet Mondriaan en Jeroen Bosch.

Transport

Als ik met mensen door de buurt wandel, wat ik geregeld doe, probeer ik er dan ook altijd eerst achter te komen wat ze überhaupt weten van de geschiedenis in het algemeen en die van Amsterdam in het bijzonder. Hoe oud is deze stad, vraag ik dan bijvoorbeeld. De antwoorden variëren van 400 jaar tot 2000 jaar voor Christus. Oeps. Waar moet je beginnen als je een dergelijk antwoord krijgt? Meestal hou ik het dan maar eenvoudig. Ik vertel over de stad die groeide langs de boorden, pardon de oevers, van de Amstel en die in een document uit 1275 voor het eerst werd genoemd. De Amstel is inderdaad een rivier en wat hier op het Damrak te zien is, is de monding van die rivier. Nee, dit is dus geen gracht. Waarom zijn er eigenlijk grachten? Transport is het meest gegeven antwoord.

Dat Rembrandt, bezoeker van de Oude Kerk waar zijn eerste echtgenote begraven is, ook een achternaam had, laat ik in zo’n geval maar achterwege. Als ik Rembrandt al noem, want er zijn hele volksstammen die bij die naam ook nogal glazig beginnen te kijken.

Natuurlijk hoef je niet te weten dat 1578 het belangrijkste jaartal in de geschiedenis van Amsterdam is. En dan zo’n begrip: Alteratie. Protestants en katholiek, dat zijn toch allemaal christenen? Wat is het verschil en waarom dat gedoe?

Oké, soms geef ik het op. Maar niet nadat ik heb gezegd dat als je de geschiedenis van je eigen stad of land niet kent, als je geen idee hebt van gebeurtenissen in het verleden, je de wereld van vandaag niet kunt begrijpen. Of dat erg is? Tja? Is het erg als je niets van je omgeving, en uiteindelijk ook niets van jezelf, begrijpt?

Willem Oosterbeek, Wallenbewoner, doet in vijfhonderd woorden regelmatig verslag van het dagelijks leven vanuit de beroemdste buurt van Nederland.